Beschouwingen
Beschouwing van de ChristenUnie bij de programmabegroting 2023 en de meerjarenraming 2024 – 2026
in het Frysk en in het Nederlands door Geartsje Horjus-Vos
10 novimber 2022
Achte foarsitter,
De ChristenUnie is in partij fan hoop. Hoop op in bettere takomst foar eltsenien. In leafbere en doarseme takomst, in takomst wêryn eltsenien mei kin dwaan. It is fyn dat der in slútende begrutting mei in struktureel oerskot foar is leit, tanksy it foariche kolleezje.
Allinne, op dit stuit stiet in soad ûnder druk. De krisissen hâlde net op. De klimaatcrisis, de stikstofcrisis, de wentecrisis, de oarloch yn Oekraïne en in wettercrisis. Is der straks noch genôch drinkwetter?
It thema fan de ChristenUnie tidens de ferkiezings dit jier wie en is ‘Wij geloven in Súdwestfryslan’. Allerearst is dat wy leauwen yn God, mar ek dat de ChristenUnie leaut yn de mienskip fan SWF.
De ChristenUnie leaut dat we mei mekoar ferantwurdelikhied nimme moatte foar it libjen yn SWF. As kolleezje fan dizze gemeente, tegeare mei alle organisaasjes, ynstellings, ûnderwiis en ynwenners. Wy hawwe meiinoar de ferantwurdelikheid om te soargen foar mekoar, foar ús skepping, tink hjirby oan de klimaatcrisis en de enerzjystrategie en foar in dak boppe de holle. We hawwe soarch foar it plak dêr’t we libje, wenje en wurkje. Ús gemeente SWF.
Yn dizze beskôging wol ik in fjouwertal saken beneamje en dat binne:
- Wenjen
- De besteanssekerhied
- Sosjale basis
- Mobiliteit
1. Wenjen
Om de sosjale basis te fasilitearjen is wenjen basaal. It is wichtich dat minsken in thús hawwe. Sjoen de wenningbehoefte fan de jongerein, de statushâlders dy’t op in wenning wachtsje en de opfang fan flechtlingen út Oekraïne is it nedich om mear sosjale wenningen te bouen. Hjirby tinkt de ChristenUnie oan snelle wenten; Prefabwenten. Dizze wenten kinne we, oft se net mear nédich binne, brûke foar fekânsjewenten. Natúrlik moatte we noch wol rekkening hâlde mei de útstjit fan stikstof. Ek it oanpassen fan leechsteande gebouen wolle wy stimulearje.
2. Besteanssekerheid
Oft de besteanssekerhied fan ús ynwenners, ferienigingen en ûndernimmers dutsen is, is de sosjale basis ynoarder en kinne de boargers mekoar moetsje en meidwaan. Eltse boarger heart der by. Troch sterke ynflaatsje, stiegjende enerzjyprizen en djurdere boadskippen is dy besteanssekerheid net garandeerd. We binne dan ek bliid dat dit kolleezje jild frijmakket foar in ‘koopkrachtfonds’ en dat der wurke wurdt oan it ferheechjen fan it berik fan de minimaregelingen. Prima, mar op hokker termyn sjoche de ynwenners hjir wat fan? Foar de ChristenUnie is dit prioriteit.
3. Sosjale basis
Allerearst lêze we yn de begrutting dat ús gemeente in plak wêze wol dêr’t bêrn sûn kinne opgroeie, de jongerein sûn libbet en de âlderen fitaal bliuwe. Yn it festerken fan de sosjale basis wurdt wurke mei it útfieren en trochûntwikkeljen fan in ‘Kansrijke Start’, ‘Cool Súdwest’ en ‘Ouderen blijven’. De ChristenUnie soe graach it manifest ‘Sterke Gezinnen’ taheakje wolle.
Bêrn groeie op yn in gesin. Gesinnen, yn hokker gearstalting dan ek, binne fan grutte waarde foar de mienskip. It is it plak wêr normen en waarden wurde oanleard en wêr soarch ferliend wurdt. It gesin moat in feilich plak wêze, wêr’t bêrn op kinne groeie ta stabyle, belutsen folwûchsenen.
We sjoche dat de druk op de gesinnen tanimt yn de hjoeddeistiche mienskip. Dit sjoche we werom yn it tanimmen en de compleksitetit fan de jeugdhulp en dêrmei ek de maatskiplike kosten. Gesinnen ferstjinje in goeie ûndersteuning fan de gemeente mei respekt foar harren eigen ferantwurdlikens.
Kin it kolleezje ynstimme mei dit manifest wêryn in tolve oantal punten oanjûn wurde en wolle sy dit yntegreare yn harren belied omtrint jeugdsoarch?
As twadde hawwe in protte jongerein te meitsjen mei mentale klachten en depressys. De wachttiid om help te krijen doaret lang en tagelyk is it djoer. Dat is net winsklik. De ChristenUnie fynt it wichtich dat it skoalmaatskiplik wurk útwreiden wurdt en dat der in moetinsplak yn skoalle realisearre wurdt. In protte jongeren bliuwe lang op skoalle foar in lústerend ear of om oandacht wêr se ferlet fan hawwe. Hoe sjocht it kolleezje nei dizze útwreiding fan it skoalmaatskiplikwurk mei in moetingsplak op skoalle?
4. Mobiliteit
As grutste gemeente fan Nederlân binne we ek ferantwurdelik foar een hiel grut oantal kilometers fan diken, fyts- en rinpaden en krúsingen, kades en faerpaden. Goeie en feiliche ferbieningen binne essensjeeel foar ús Mienskip. Yn de kommende jieren wurdt der ynfesteard yn it ündehâld fan de kapitaalgoederen, mar ek troch it wurkjen oan it autoluw meitsjen fan de sentra fan stêden.
Yn juny 2014 hat de ChristenUnie mei it CDA in moasje ynbrocht oer it autoluw meitsjen fan it Âld Tsjerkhôf by de Martinistjerke. De moasje is doe oannommen, mar der is neat mei dien. Spitich, want dat hie ús no in protte jild besparre. De ChristenUnie is bliid mei de ynstek om de binnenstêd autoluw te meitsjen en giet der ek fanút dat it dizze kear wol slagget.
Om mekoar te moetsjen is ek it iepenbier ferfier nédich. Oft we de berjochten oer it IF ( iepenbier ferfier) belústerje is it net wiz dat dizze bliuwt riden sa oft it no is. De berikberens fan de doarpen komt yn needwar. De ChristenUnie set, middels mobiliteits- en persoansbûn budget, yn op it realisearjen fan in ‘dielauto’ foar in kern/doarp of wyk dy’t mei en troch de mienskip in tsjinstroaster draait. No binne der ek al mienskippen dy’t gjin IF hawwe, mar middels kontakten yn doarp, stêd of wyk dochs oeral komme. Dat is de krêft fan de Mienskip.
Ta slot wol de fraksje fan de ChristenUnie it kolleezje en de belutsen amtners komplimenteare mei dizze slútende begrutting mei in struktureel omskot. . Wy wolle as fraksje fan de ChristenUnie ús stientsje bydrage oan in noch moaier en better Sudwestfryslan. Dêrby hawwe we mekoar nedich.
De fraksje fan de ChristenUnie winsket jimme Gods ûnmisbere soarch en segen ta.
Dank je wol.
NEDERLANDS
10 november 2022
Geachte voorzitter,
De ChristenUnie is een partij van hoop. Hoop op een betere toekomst voor iedereen. Een leefbare en duurzame toekomst, in toekomst waarin iedereen mee kan doen.
Het is fijn dat er een sluitende begroting met een structureel overschot voor ons ligt, dankzij het goede werk van ons vorige college.
Maar, op dit moment staat er veel onder druk. Het aantal crisissen houdt maar niet op. De stikstofcrisis, de woningcrisis, de oorlog in Oekraïne en een watercrisis. Is er straks nog genoeg drinkwater te krijgen?
De ChristenUnie gelooft dat we samen de verantwoordelijkheid moeten nemen voor het leven in SWF. Met het college, de verschillende organisaties, instellingen, onderwijs en inwoners moet het lukken. We dragen samen de verantwoordelijkheid om voor mekaar te zorgen en voor onze schepping; denk hierbij aan de klimaatcrisis en de energiestrategie, maar ook voor iedereen een woning. We hebben zorg voor de plek waar we leven, wonen en werken. Onze gemeente SWF.
In deze beschouwing benoem ik een viertal zaken:
- Wonen
- Bestaanszekerheid
- Sociale basis
- Mobiliteit
1. Wonen
Om de sociale basis te faciliteren is wonen een basisbehoefte. Het is belangrijk dat mensen een thuis hebben. Gezien de woningbehoefte van de jongeren, statushouders en de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne is het hard nodig dat er meer sociale woningen worden gebouwd. Hierbij denkt de ChristenUnie aan ‘snelle’ woningen , prefabwoningen. Deze woningen kunnen we, als ze niet meer nodig zijn, gebruiken als vakantiewoning. Natuurlijk moeten we wel rekening houden met de uitstoot van stikstof. De tweede optie die de ChristenUnie wil stimuleren, is het aanpassen van leegstaande gebouwen tot woningen.
2. Bestaanszekerheid
Als de bestaanszekerheid van onze inwoners, verenigingen en ondernemers gegarandeerd is, is dit de sociale basis om mekaar te ontmoeten en om mee te doen. Iedere burger hoort erbij.
Door inflatie, stijgende energieprijzen en duurdere boodschappen is de bestaanszekerheid niet gegarandeerd. We zijn dan ook blij dat dit college geld vrijmaakt voor een koopkrachtfonds en dat het bereik van de minimaregelingen wordt verhoogd. Fantastisch, maar wanneer ziet de burger hier iets van? Voor de ChristenUnie is dit een prioriteit.
3. Sociale basis
Allereerst lezen we in de begroting dat onze gemeente een plaats wil zijn waar kinderen gezond kunnen opgroeien, de jongeren gezond leven en de ouderen vitaal blijven. In het versterken van de sociale basis wordt gewerkt met de uitvoering en ontwikkeling van een ‘Kansrijke Start’, ‘Cool Súdwest’ en ‘Ouderen blijven vitaal’. De ChristenUnie zou graag het manifest ‘Sterke Gezinnen’ willen toevoegen.
Kinderen groeien op in een gezin. Gezinnen, in welke samenstelling dan ook, zijn van grote waarde voor de samenleving. Het gezin is de plek waar normen en waarden worden aangeleerd en waar zorg wordt verleend. Het gezin moet een veilige plek zijn, waar kinderen kunnen opgroeien tot stabiele, betrokken volwassenen.
We zien dat de druk op gezinnen toeneemt in de hedendaagse samenleving. Dit zien we terug in de toename en complexiteit van de jeugdhulp. Daarmee gaan de maatschappelijke kosten omhoog. Gezinnen verdienen een goede ondersteuning van de gemeente met respect voor ieders eigen verantwoordelijkheid.
Kan het college instemmen met dit manifest waarin twaalf punten worden aangegeven en wil het college dit integreren in haar beleid omtrent jeugdzorg?
Veel jongeren hebben mentale klachten en depressies. De wachttijd om hulp is groot en tegelijkertijd erg duur. Dat is niet wenselijk. De ChristenUnie vindt het belangrijk dat er een schoolmaatschappelijk werker komt en dat er een plek wordt gerealiseerd waar jongeren mekaar kunnen ontmoeten op school. Veel jongeren blijven langer op school, omdat er thuis geen luisterend oor is of omdat ze behoefte hebben aan aandacht.
Hoe ziet het college naar deze uitbreiding van schoolmaatschappelijk werk en ontmoetingsplekken op school?
4. Mobiliteit
Als grootste gemeente van Nederland zijn we verantwoordelijk voor een groot aantal kilometers van dijken, fiets- en wandelpaden, kruisingen, kades en vaarwegen. Goede en veilige verbindingen zijn essentieel voor de samenleving.
De komende jaren wordt gewerkt aan het investeren en onderhoud van de kapitaalgoederen, maar ook aan het autoluw maken van de stadscentra.
In juni 2014 heeft de ChristenUnie samen met het CDA in motie ingebracht over het autoluw maken van het ‘Oude Kerkhof’ bij de Martinikerk te Sneek. De motie is toen wel aangenomen, maar er is niets mee gedaan. Jammer, want dat had ons nu heel veel geld bespaard. De ChristenUnie juicht het toe dat de auto uit de binnenstad wordt geweerd en gaat ervanuit dat het deze keer wel gaat lukken.
Om elkaar te ontmoeten is het Openbaar Vervoer erg belangrijk. Als we de berichten over het OV beluisteren dan zijn we er niet zeker van dat het OV zo blijft. De bereikbaarheid van de dorpen komt in gevaar. De ChristenUnie wil inzetten op een ‘deelauto’ voor kern, wijk of dorp. De bekostiging is op basis van mobiliteits- en persoonsgebonden budget. Nu zijn er al plaatsen zonder OV, maar door contacten uit de samenleving komen de inwoners daar waar ze naar toe willen. Dat is de kracht van de ‘Mienskip’.
Ten slotte wil de fractie van de ChristenUnie het college, de betrokken ambtenaars een compliment geven over de sluitende begroting met in structureel overschot. Wy willen ons steentje bijdragen aan een nog mooier en beter Súdwestfryslan. Hierbij hebben we elkaar nodig.
We wensen jullie hierbij Gods onmisbare zorg en zegen toe.
Geartsje Horjus-Vos,
Fractievoorzitter ChristenUnie SWF
